Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Nasıl Oluşur, Nedenleri Nelerdir?
Ön Çapraz Bağ, dizin en önemli bağıdır. Dizin sağlamlığı için çok önemli olup, adeta kapının menteşesi gibidir. Mekanik hareketler için Ön Çapraz Bağ sağlamlığı çok önemlidir. Travma sonrası genellikle dizde aniden dönme, durma veya dizde dışa doğru dönük ani yüklenmeler sonrası yaralanma olur. Diz çevresi kaslarının bu yüklenmelere hazır olmaması, genel vücut yorgunluğu, hastalıklar ve kadın sporcularda bilimsel olarak ispatlanan adet dönemi gibi ek faktörler riskleri artırmaktadır.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Türleri
Zorlanmadan tam yırtığa göre sınıflandırılır. Ortopedide 3 safha olarak değerlendirilir;
- 1.Safha: Zorlanma, gerilme
- 2. Safha: Kısmi Yırtık (bağ tam kopmamış)
- 3.Safha: Tam Kopma
Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarının Belirtileri Nelerdir?
Ani bir zorlanma, düşme, travma sonrası şişlik, ağrı, aniden dizde boşalma, kuvvetsizlik, hareket kaybı, dizden ses gelmesi ve takılma genel belirtilerdir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında Tanı Nasıl Konur, Nasıl Teşhis Edilir?
Dizde şişlik, ağrı, aniden dizde boşalma, kuvvetsizlik, hareket kaybı, dizden ses gelmesi ve takılma gibi genel belirtiler tanı ve teşhis için göz önünde bulundurulur. Öncelikle hastanın hikayesi ve takiben ana basamak olan muayenesi (tedavinin tüm basamaklarında önemlidir) sonrası çeşitli tetkiklerle yapılır. Tekrar vurgulamak gerekirse, muayene çok önemlidir. Sadece MR raporu ile değerlendirme yapmak doğru değildir. Özellikle sporla ilgilenen bir spor hekiminin muayene ile değerlendirme yapması gerekli ve en doğru seçenektir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında İlkyardım
Öncelikle yaralanmanın nedeni ve travmanın şiddetine göre ilk yardımı takiben, diz dinlendirilmeli, buz bandaj yapılmalı, travma şiddetine göre öncelikle ameliyatsız yöntem, gerekiyorsa da cerrahi tedavi için planlama yapılmalıdır. Tedavi sonrasında sportif rehabilitasyon, tedavinin en önemli basamağıdır.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Yaralanmanın nedeni ve travmanın şiddetine göre ilk yardım öncelikli olup, travmanın şiddetine göre öncelikle ameliyatsız yöntem, gerekiyorsa da cerrahi tedavi için planlama yapılmalıdır. Aktivitesi düşük, zorlanma veya kısmi yırtığı olan, yaşı çok genç veya ileri olan diz muayenesi sonrası sağlamlığı iyi değerlendirilen hastalar için önce dinlenme önerilir. Tedavi sonrasında sportif rehabilitasyon, tedavinin en önemli basamağıdır.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında Cerrahi Tedavi
Bağdaki hasarın miktarı, hastanın sportif aktivite geçmişi ve hastanın yaşı göz önünde bulundurularak, mekanik olarak sağlam olmayan ön çaprazın tam ve tama yakın olan yırtıkların cerrahın muayenesine göre ameliyatına karar verilir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında Cerrahi Tedavi Sonrası Dönem
Bu dönem, iyi bir sportif rehabilitasyonu takiben spora hazırlık ve belli iyileşme süreci sonunda ortalama 4-8 ay arası sürmektedir. Bazı dinamik testler sonrası spora dönüş süreci kademeli olarak planlanır.
Tedavilerde Hastaların Yapması Gerekenler
Ani zorlamalar ve kendilerine önerilen kısıtlamalara uyum, özellikle spora dönüş süreci ve seviyesi çok önemlidir.
SORU-CEVAP
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları nasıl anlaşılır?
Ani zorlama sonrası dizde boşa çıkma, ağrı, hareket kaybı, takılma ve kilitlenme gibi belirtilerle anlaşılır.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları geçer mi?
Cevap: Tedavi gereklidir. Sırasıyla; dizlik kullanımı, Sportif Fizik Tedavi ve cerrahi müdahale seçenekleri olabilir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları önlenebilir mi?
Diz bağ yaralanmalarını önlemek amaçlı özel programlar mevcuttur.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları tedavi edilmezse ne olur?
Sportif aktivite seviyesinde düşüş, ağrı, hareket kısıtlığı, diz stabil değilse uzun dönemde menisküs ve kıkırdak hasarına bağlı uzun dönemde kireçlenme gelişir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları için ameliyat şart mı?
Her Ön Çapraz Bağ yaralanması için ameliyat gerekli değildir. Hastanın sportif aktiviteye dönüş beklentisi, tam kısmi yırtık, yaş, dizdeki stabilitenin ne kadar etkilendiği, ek bağ ve menisküs yaralanmasına göre Spor Cerrahi yapan hekimin kararı önemlidir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları tedavisi sonrası iyileşme süreci nasıl?
Yırtığın boyutuna ve tedaviye göre 2-3 haftadan 6-8 aya kadar zaman alacak süreler olabilir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları ilaçla tedavi edilebilir mi?
Cevap:1 Ön Çapraz Bağ yaralanmalarında ilaçla tedavi ne yazık ki mümkün değildir. Sadece ağrı kesiciler ve ödem dağıtmak için ilaçlar kullanılır.
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları tedavisi için bir yaş sınırı var mı?
Hastanın spora dönüş isteği aktivite seviyesine göre plan yapılır. Eklemde kireçlenme başlayana kadar ameliyat planlanabilir. İleri yaştaki (50-55 ten sonra) hastalarda ise yaşa göre plan yapmak gerekmektedir.
Tedavi edilen Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları tekrar eder mi?
Ne yazık ki tekrarlama ihtimali vardır. Ancak, iyi bir rehabilitasyon ve önlemlerle tekrarlama oranı düşebilir.
